Η παγκόσμια αστικοποίηση και οι κλιματικές προκλήσεις ωθούν τις πόλεις σε έναν άνευ προηγουμένου ψηφιακό μετασχηματισμό. Στην καρδιά αυτής της αλλαγής βρίσκεται μια έννοια που αποκτά συνεχώς έδαφος στις ευρωπαϊκές στρατηγικές: τα Τοπικά Ψηφιακά Δίδυμα (Local Digital Twins – LDTs). Πρόκειται για μια τεχνολογική καινοτομία που υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις διοικούνται, σχεδιάζονται και αλληλεπιδρούν με τους πολίτες τους.
Το policy brief “Implementing Local Digital Twins: A How-To Guide”, που συντάχθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προσφέρει έναν πρακτικό οδικό χάρτη για την υλοποίηση αυτών των ψηφιακών εργαλείων. Το policy Bbrief αναλύει τις προϋποθέσεις και τα οφέλη και καταγράφει την εμπειρία της πόλης Novo mesto, παραθέτοντας μια σειρά συστάσεων για πόλεις που επιθυμούν να ακολουθήσουν αυτό το μονοπάτι.
Τι είναι τα Τοπικά Ψηφιακά Δίδυμα;
Τα Τοπικά Ψηφιακά Δίδυμα είναι ψηφιακές αναπαραστάσεις φυσικών υποδομών, διαδικασιών και συστημάτων μιας πόλης. Λειτουργούν ως το “λειτουργικό σύστημα” των έξυπνων πόλεων, επιτρέποντας την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, την προσομοίωση σεναρίων και τη βελτιστοποίηση της αστικής λειτουργίας. Ενοποιώντας δεδομένα από διάφορα συστήματα, εφαρμογές, αισθητήρες και βάσεις δεδομένων, τα LDTs βοηθούν τις πόλεις να σχεδιάζουν με γνώμονα τα πραγματικά δεδομένα, να αναλύουν επιπτώσεις και να ενισχύουν τη συμμετοχή των πολιτών.
Σε αντίθεση με την παραδοσιακή προσέγγιση των “έξυπνων πόλεων” που συχνά περιορίζεται σε αποσπασματικά έργα και διάσπαρτα δεδομένα, τα LDTs φέρνουν συνοχή, διαλειτουργικότητα και συνέργειες.
Γιατί έχουν σημασία τα LDTs
Τα πλεονεκτήματα των Τοπικών Ψηφιακών Διδύμων είναι πολλαπλά:
- Σχεδιασμός βάσει δεδομένων: Η χρήση ακριβών και επίκαιρων δεδομένων επιτρέπει καλύτερες αποφάσεις σε επίπεδο πολεοδομίας, κινητικότητας, ενέργειας κ.ά.
- Δοκιμή σεναρίων: Οι δήμοι μπορούν να προσομοιώσουν πλημμύρες, κυκλοφοριακή συμφόρηση ή καύσωνες και να αναπτύξουν καλύτερες αντιδράσεις.
- Διατομεακή συνεργασία: Η οριζόντια αξιοποίηση των δεδομένων ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ τμημάτων, όπως πολεοδομία, κυκλοφορία και πληροφορική.
- Συμμετοχή πολιτών: Μέσα από διαδραστικές απεικονίσεις, οι πολίτες ενημερώνονται και συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει την ανάπτυξη LDTs μέσω του Digital Europe Programme και της κοινότητας Living-in.EU, ενώ ετοιμάζει και το εργαλείο “EU Local Digital Twin Toolbox”, που θα περιλαμβάνει templates, πρότυπα και ανοικτά εργαλεία.
Πρώτα βήματα: Προϋποθέσεις και Αυτοαξιολόγηση
Πριν ξεκινήσει μια πόλη την υλοποίηση ενός LDT, πρέπει να πληροί κάποιες κρίσιμες προϋποθέσεις:
- Ψηφιακή στρατηγική: Μια σαφής, μακροπρόθεσμη στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό είναι απαραίτητη.
- Δεδομένα: Η διαθεσιμότητα ποιοτικών, ανοιχτών και διαλειτουργικών δεδομένων αποτελεί τη ραχοκοκαλιά ενός LDT.
- Διακυβέρνηση δεδομένων: Η υιοθέτηση προτύπων όπως τα MIMs+ (ελάχιστοι μηχανισμοί διαλειτουργικότητας) βοηθούν στην ενσωμάτωση συστημάτων.
- Πολιτική στήριξη: Η υποστήριξη της δημοτικής αρχής και της διοίκησης είναι καθοριστική για την επιτυχία.
- Υφιστάμενη ψηφιακή πλατφόρμα: Ένα Local Digital Platform (LDP) είναι η τεχνική βάση για τη συλλογή και διαχείριση των δεδομένων.
Το εργαλείο LORDIMAS προσφέρει στις πόλεις ένα μέσο αυτοαξιολόγησης ψηφιακής ωριμότητας και ο σχετικός Online Procurement Helpdesk παρέχει καθοδήγηση για τα επόμενα βήματα.
Πέντε Βασικά Βήματα για την Υλοποίηση ενός LDT
- Ορισμός στρατηγικής χρήσης (use case): Επιλέγουμε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα (π.χ. κυκλοφοριακή συμφόρηση) και σχεδιάζουμε τη λύση με βάση αυτό.
- Οργάνωση και τυποποίηση δεδομένων: Εντοπίζουμε τα διαθέσιμα datasets, εντοπίζουμε κενά και διασφαλίζουμε διαλειτουργικότητα.
- Επιλογή εργαλείων με προοπτική επαναχρησιμοποίησης: Προτιμούμε ανοιχτού κώδικα λύσεις και υποδομές της ΕΕ, με δυνατότητα επεκτασιμότητας.
- Οπτικοποίηση και χρήση: Δημιουργούμε dashboards, 3D μοντέλα ή επίπεδα προσομοίωσης κατανοητά από όλους τους χρήστες.
- Παρακολούθηση, βελτίωση και επεκτασιμότητα: Ορίζουμε KPIs, μοιραζόμαστε αποτελέσματα και προγραμματίζουμε επεκτάσεις.
Προκλήσεις και Πώς να τις Αντιμετωπίσουμε
Η υλοποίηση ενός LDT δεν είναι χωρίς δυσκολίες. Ο οδηγός αναγνωρίζει τις εξής κύριες προκλήσεις:
- Περιχαρακωμένες υπηρεσίες: Ο κατακερματισμός μεταξύ δημοτικών υπηρεσιών δυσχεραίνει την οριζόντια συνεργασία. Η λύση είναι η διακυβερνητική προσέγγιση και η ενσωμάτωση όλων των εμπλεκομένων από την αρχή.
- Έλλειψη τεχνικής ικανότητας: Η έναρξη με ένα πιλοτικό έργο και η αξιοποίηση εξωτερικών εμπειρογνωμόνων βοηθούν στη σταδιακή ανάπτυξη ικανοτήτων.
- Περιορισμένος προϋπολογισμός: Η χρήση εργαλείων ανοικτού κώδικα, η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και η συνεργασία με άλλες πόλεις μπορούν να μειώσουν το κόστος.
- Χαμηλή συμμετοχή πολιτών: Η χρήση διαδραστικών οπτικοποιήσεων και η ενσωμάτωση της κοινωνίας στα στάδια του σχεδιασμού ενισχύει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη.
- Ζητήματα ποιότητας δεδομένων: Οι τυποποιήσεις τύπου MIMs+ και οι βέλτιστες πρακτικές άλλων πόλεων βοηθούν στην αντιμετώπιση.
Η Περίπτωση του Novo mesto
Η πόλη Novo mesto στη Σλοβενία αποτελεί υπόδειγμα για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις. Αντιμετωπίζοντας την αποσπασματική ψηφιακή υποδομή, προχώρησε στη δημιουργία κοινής πλατφόρμας με ανοιχτό λογισμικό (ThingsBoard και FIWARE APIs).
Παρά τις δυσκολίες με vendors και την έλλειψη εθνικής υποστήριξης, η πόλη κατάφερε:
- Να ορίσει διαλειτουργικά πρότυπα από την αρχή.
- Να ξεκινήσει με ορατά, απτά έργα για να εξασφαλίσει υποστήριξη.
- Να δώσει προτεραιότητα στην ποιότητα δεδομένων και στη συνεχή παρακολούθηση.
Σήμερα, η πόλη αναπτύσσει το επόμενο στάδιο: analytics και προσομοιώσεις που θα επιτρέψουν την ιστορική ανάλυση και την πρόβλεψη σεναρίων (όπως κινητικότητα και καιρικά φαινόμενα).
Συστάσεις για τις Πόλεις
Ο οδηγός συνοψίζει τις βασικές προτάσεις ως εξής:
- Ξεκινήστε με σαφή στόχο
- Μην ξαναχτίζετε από την αρχή – επαναχρησιμοποιήστε εργαλεία
- Διασφαλίστε ότι τα δεδομένα δουλεύουν για εσάς
- Σπάστε τα “σιλό” – χτίστε γέφυρες
- Εντάξτε τους πολίτες από νωρίς
- Αξιοποιήστε την ευρωπαϊκή στήριξη
Επίλογος
Τα Τοπικά Ψηφιακά Δίδυμα δεν είναι απλώς μια τεχνολογική τάση. Είναι ένα εργαλείο βαθιάς διακυβερνητικής μεταμόρφωσης. Με στρατηγική, συνεργασία και αξιοποίηση της ευρωπαϊκής γνώσης και υποστήριξης, κάθε πόλη μπορεί να υλοποιήσει το δικό της LDT, χτίζοντας ένα πιο έξυπνο, διαφανές και βιώσιμο αστικό μέλλον.